E-İmza Nedir ? 5070 Sayılı Elektronik İmza kanununa göre Elektronik İmza; Başka bir elektronik veriye eklenen veya elektronik veriyle mantıksal bağlantısı bulunan ve kimlik doğrulama amacıyla kullanılan elektronik veriyi, Güvenli elektronik imza;
- Münhasıran imza sahibine bağlı olan,
- Sadece imza sahibinin tasarrufunda bulunan güvenli elektronik imza oluşturma aracı ile oluşturulan,
- Nitelikli elektronik sertifikaya dayanarak imza sahibinin kimliğinin tespitini sağlayan,
- İmzalanmış elektronik veride sonradan herhangi bir değişiklik yapılıp yapılmadığının tespitini sağlayan elektronik imzadır.
Elektronik imza, aslında kapsamlı bir güvenlik teknoloji içersinde yer alan, teknolojinin gelişimiyle birlikte artan fonksiyonları da bünyesine katarak genişleyen bir veri güvenliği uygulamasıdır. Veriler, ağ sistemleri içersinde yer alan bilgi parçacıklarıdır. İletişim ve şu anda elektronik ortamda gördüğümüz tüm uygulamaların temelinde veri sistemleri bulunmaktadır. Verilerin güvenliğini sağlamak aynı zamanda bunların oluşturduğu uygulamaların da (programların, elektronik belgelerin v.b.) bir ölçüde güvenliğini sağlamak anlamına gelmektedir.
5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu’nda yer alan şekliyle elektronik imza; başka bir elektronik veriye eklenen veya elektronik veriyle mantıksal bağlantısı bulunan ve kimlik doğrulama amacıyla kullanılan elektronik veriyi tanımlar. Elektronik imza; bir bilginin üçüncü tarafların erişimine kapalı bir ortamda, bütünlüğü bozulmadan (bilgiyi ileten tarafın oluşturduğu orijinal haliyle) ve tarafların kimlikleri doğrulanarak iletildiğini elektronik veya benzeri araçlarla garanti eden harf, karakter veya sembollerden oluşur. Elektronik imza kavramı çok genel bir tanım olup kişilerin elle atmış olduğu imzaların tarayıcıdan geçirilmiş hali olan sayısallaştırılmış imzaları, kişilerin göz retinası, parmak izi ya da ses gibi biyolojik özelliklerinin kaydedilerek kullanıldığı biyometrik önlemleri içeren elektronik imzaları veya bilginin bütünlüğünü ve tarafların kimliklerinin doğruluğunu sağlayan sayısal imzaları içermektedir.
Sayısal imza, imzalanan metine göre farklılık gösterir ve içeriğin matematiksel fonksiyonlardan geçirilerek eşsiz olduğu düşünülen bir değer bulunması sureti ile elde edilir. Yani kişilerin, elle atılan imzada olduğu şekilde tek imzası yoktur; bunun yerine imzalamada kullanılan anahtarları vardır.5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu’nda ve bu metinde geçen “elektronik imza” kavramı sayısal imzayı işaret etmektedir. Elektronik imzanın özellikleri Elektronik imza kullanıcılarına aşağıda belirtilen üç temel özelliği sağlamaktadır:
Veri Bütünlüğü: Verinin izinsiz ya da yanlışlıkla değiştirilmesini, silinmesini ve veriye ekleme yapılmasını önlemek,
Kimlik Doğrulama ve Onaylama: Mesajın ve mesaj sahibinin iletiminin geçerliliğini sağlamak,
İnkar Edilemezlik: Bireylerin elektronik ortamda gerçekleştirdikleri işlemleri inkar etmelerini önlemek.
“Elektronik Sertifika” ve “Nitelikli Elektronik Sertifika” Elektronik sertifika, elektronik imzanın doğrulanması için gerekli olan veriyi ve imza sahibinin kimlik bilgilerini içeren elektronik kaydı ifade etmektedir. Elektronik sertifikalar, kanuna uygun olarak faaliyette bulunacak elektronik sertifika hizmet sağlayıcılarından belirli bir ücret karşılığında temin edilecektir. Elektronik sertifika hizmet sağlayıcısının sertifika üzerindeki elektronik imzası, sertifikanın bütünlüğünü ve doğruluğunu garanti edecektir. Elektronik sertifikalar, atılan imzanın doğruluğunun teyit edilebilmesi için gereklidir. Nitelikli elektronik sertifikalar; Kanunun 9 uncu maddesinde belirtildiği şekilde “nitelikli sertifika” olduğuna dair bir ibareyi, sertifika hizmet sağlayıcısının kimlik bilgilerini ve kurulduğu ülke adını, imza sahibinin teşhis edilebileceği kimlik bilgilerini, sertifikanın geçerli olduğu süreyi ve sertifikanın seri numarasını barındıran elektronik sertifikalardır. Elektronik imza oluşturma araçları İmza oluşturma araçları; elektronik imza oluşturmak üzere kullanılan yazılım veya donanımı ifade etmektedir. 5070 sayılı Kanun’da “güvenli” elektronik imza oluşturma araçlarına değinilmiş ve aşağıdaki özelliklerin sağlanması şart koşulmuştur:
Ürettiği elektronik imza oluşturma verilerinin kendi aralarında bir eşi daha bulunmaması,
Üzerinde kayıtlı olan elektronik imza oluşturma verilerinin araç dışına hiç bir biçimde çıkarılamamasını ve gizliliğini sağlaması,
Üzerinde kayıtlı olan elektronik imza oluşturma verilerinin, üçüncü kişilerce elde edilememesi, kullanılamaması ve elektronik imzanın sahteciliğe karşı koruması,
İmzalanacak verinin imza sahibi dışında değiştirilememesi ve bu verinin imza sahibi tarafından imzanın oluşturulmasından önce görülebilmesi.
Elektronik imzanın hukuki sonuçları Elektronik İmza Kanunu’nda; güvenli elektronik imza, elle atılan imzaya eşdeğer kabul edilmiş ve elektronik imza ile oluşturulmuş verilerin senet hükmünde olacağı belirtilmiştir. Ancak kanunların resmi şekle veya özel bir merasime tabi tuttuğu hukuki işlemler ile teminat sözleşmelerinin güvenli elektronik imza ile gerçekleştirilemeyeceği hükme bağlanmıştır. Diğer bir deyişle, kanunların merasimi ya da üçüncü tarafların şahitliğini gerek gördüğü emlak alım satımı, veraset ve intikal, evlenme gibi işlemler elektronik imza ile gerçekleştirilememektedir. Elektronik imzanın uygulama alanları Elektronik imzanın; bankalar ve finans kurumları, şube ağına sahip sigorta şirketleri, kamu kurum ve kuruluşları, holdingler ve diğer büyük şirketler, üniversiteler, yüksek iletişim ve bilgi güvenliği gereksinimi olan organizasyonlar başta olmak üzere orta ve uzun vadede yaygın bir uygulama alanı bulabileceği değerlendirilmektedir. Gerek kamusal gerekse ticari alandaki muhtemel elektronik imza uygulamaları arasında aşağıdakiler sayılabilir: Kamusal Alandaki Uygulamalar
Her türlü başvurular (ÖSS, KPSS, LES, pasaport vb)
Kurumlararası iletişim (Emniyet Müdürlükleri, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Müdürlükleri vb)
Sosyal güvenlik uygulamaları
Sağlık uygulamaları (Sağlık personeli - hastaneler - eczaneler)
Vergi ödemeleri
• Elektronik oy verme işlemleri
Ticari Alandaki Uygulamalar
İnternet bankacılığı
Sigortacılık işlemleri
Kağıtsız ofisler
e-Sözleşmeler
• e-Sipariş
Yabancı bir ülkeden alınan elektronik imzanın ülkemizde kullanılması Yabancı bir ülkeden alınan elektronik imzanın Ülkemizde kullanılabilmesi için, yabancı bir ülkede kurulu bir Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcı tarafından verilen elektronik sertifikaların Türkiye’de kurulu bir Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcı tarafından kabul edilmiş olması gereklidir. “Güvenli Elektronik İmza” nasıl temin edilebilir ? Güvenli Elektronik İmza ancak Nitelikli Elektronik Sertifika ile sağlanabilir. Nitelikli Elektronik Sertifika almak için başvurulabilecek yerler olan Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcıları Telekomünikasyon Kurumu’nun internet sayfasında yayımlanmaktadır: Elektronik imzaya ilişkin düzenlemeler
5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu (23 Ocak 2004 tarih ve 25355 sayılı Resmi Gazete)
Sertifika Mali Sorumluluk Sigortası Yönetmeliği (26 Ağustos 2004 tarih ve 25565 sayılı Resmi Gazete)
2004/21 sayılı Başbakanlık Genelgesi (6 Eylül 2004 tarih ve 25575 sayılı Resmi Gazete)
5070 Sayılı Elektronik İmza Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik (6 Ocak 2005 tarih ve 25692 sayılı Resmi Gazete)
Elektronik İmza ile İlgili Süreçlere ve Teknik Kriterlere İlişkin Tebliğ (6 Ocak 2005 tarih ve 25692 sayılı Resmi Gazete)
Zorunlu Sertifika Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları (27 Ocak 2005 tarih ve 25709 sayılı Resmi Gazete)
Sertifika Mali Sorumluluk Sigortası Tarife ve Talimatı (27 Ocak 2005 tarih ve 25709 sayılı Resmi Gazete)
Elektronik imza altyapısı nasıl çalışır ?
Kullanıcı elektronik sertifika için elektronik sertifika hizmet sağlayıcısına başvurur.
Sertifika hizmet sağlayıcısı kullanıcının kimliğini geçerli ve güvenilir belgelerle tasdik eder.
Sertifika hizmet sağlayıcısı sertifikanın kaydını bir dizinde toplar.
Kullanıcı kendi gizli anahtarıyla mesaj sahibinin kimlik doğrulaması, mesajın bütünlüğünü ve inkar edilemezliğini sağlayarak mesajı imzalar ve karşı tarafa gönderir.
Karşı taraf mesajı alır. Elektronik imzasını kullanıcının açık anahtarıyla onaylar ve kullanıcının sertifikasının geçerliliğini ve durumunu kontrol etmek için veri kütüğünde sorgulama yapar.
Veri kütüğü sertifikanın geçerli/iptal durum bilgilerini karşı tarafa iletir.
Elektronik sertifika hizmet sağlayıcısı Elektronik sertifika hizmet sağlayıcısı 5070 sayılı Kanununa göre; “Elektronik sertifika, zaman damgası ve elektronik imzalarla ilgili hizmetleri sağlayan kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek veya özel hukuk tüzel kişilerdir.”
Kullanıcılar için sertifika yayımlar, sertifika durum bilgilerini güncel tutar ve sertifika iptal listeleri hazırlar, güncel sertifikaları ve sertifika iptal listelerini isteyen kişilere sunar, süresi dolan ya da iptal edilen sertifikaların arşivini tutar. Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcısının (ESHS) yükümlülükleri nedir ? Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcısı;
Güvenli ürün ve sistemleri kullanmak,
Hizmeti güvenilir bir biçimde yürütmek,
Sertifikaların taklit ve tahrif edilmesini önlemekle ilgili her türlü tedbiri alma ile ilgili şartları sağlamakla yükümlüdür
Nitelikli elektronik sertifika sahibinin yükümlülükleri nelerdir ? Nitelikli elektronik sertifika sahibi;
Nitelikli elektronik sertifika almak için gerekli tüm bilgi ve belgeleri eksiksiz ve doğru olarak sağlamakla,
ESHS’ye vermiş olduğu bilgilerde değişiklik meydana gelmesi halinde ESHS’yi derhal bilgilendirmekle,
İmza oluşturma verisini kendisi üretmesi durumunda Elektronik İmza ile İlgili Süreçlere ve Teknik Kriterlere İlişkin Tebliğ ile belirlenen algoritmaları ve parametreleri kullanmakla,
İmza oluşturma ve doğrulama verilerini sadece elektronik imza oluşturma ve doğrulama amaçlı olarak ve nitelikli elektronik sertifikanın içerdiği kullanıma ve maddi kapsama ilişkin sınırlamalar dahilinde kullanmakla,
İmza oluşturma verisini başkalarına kullandırmamakla ve bu konuda gerekli tedbirleri almakla,
İmza oluşturma verisinin gizliliğinden veya güvenliğinden şüphe etmesi durumunda ESHS’yi derhal bilgilendirmekle,
Güvenli elektronik imza oluşturma aracını kullanmakla,
İmza oluşturma ve doğrulama verilerinin ESHS’ye ait olmayan yerlerde ve araçlarla üretilmesi durumunda gerekli güvenliği sağlamakla,
•İmza oluşturma aracının veya erişim verisinin kaybolması, çalınması, güvenilirliğinden şüphe edilmesi durumunda ESHS’yi derhal bilgilendirmekle yükümlüdür.
Üçüncü kişilerin yükümlülükleri nelerdir? Üçüncü kişiler;
Sertifikanın “nitelikli elektronik sertifika” olup olmadığını kontrol etmekle,
Nitelikli elektronik sertifikanın iptal ve geçerlilik durumunu kontrol etmekle veya güvenli elektronik imza doğrulama aracı kullanmakla,
Nitelikli elektronik sertifikanın kullanımına yönelik herhangi bir kısıtlamanın olup olmadığını kontrol etmekle yükümlüdür.
Dijital imza, elektronik imza, güvenli elektronik imza arasındaki fark nedir? Elektronik imza kavramı çok genel, üst bir tanımdır. Kişilerin elle atmış olduğu imzaların tarayıcıdan geçirilmiş hali olan sayısallaştırılmış imzaları, kişilerin göz retinası, parmak izi ya da ses gibi biyolojik özelliklerinin kaydedilerek kullanıldığı biyometrik önlemleri içeren elektronik imzaları veya bilginin bütünlüğünü ve tarafların kimliklerinin doğruluğunu sağlayan sayısal imzaları içerir. Dijital imza, diğer bir deyişle sayısal imza, asimetrik şifreleme tekniğine dayanır. İçeriğin matematiksel fonksiyonlardan geçirilerek eşsiz olduğu düşünülen bir değer bulunması sureti ile elde edilir. Güvenli elektronik imza ise E-imza Kanununa göre elle atılan imza ile aynı hukuki sonucu doğurmaktadır. Güvenli elektronik imza nitelikli elektronik sertifikaya dayanarak ve güvenli elektronik imza oluşturma aracı ile oluşturulabilir. Telekomünikasyon Kurumunun kamudaki elektronik imza yapılanmasına ilişkin rolü nedir? Kamu hizmetlerinin daha hızlı sunulması, yaygınlaştırılması, doğru ve yeterli bilgi sağlanması, işletme giderlerinin azaltılmasını da beraberinde getirmiştir. Bu durumdan hareketle, Ülkemizde kullanımı giderek yaygınlaşacak olan elektronik imza uygulamaları kapsamında kamuda gereksiz mükerrer yatırımların önlenmesi, uyumlu, birlikte ve güvenilir bir yapıda çalışılmasını sağlamak maksadıyla, Kurumumuz tarafından yapılan öneri doğrultusunda 10 Haziran 2004 tarihli e-Dönüşüm Türkiye VI. İcra Kurulu Toplantısı’nda kamu çalışanlarının kurumsal sertifikalarının tek merkezden sağlanması yönünde karar alınması sağlanmıştır. Bu karar uyarınca Kamu Sertifikasyon Merkezi yapısının kurulması ve işletilmesi görev ve sorumluluğu TÜBİTAK-UEKAE’ye verilmiştir. Tüm kamu kurum ve kuruluşlarının aynı kurumsal sertifika yapısı altında toplanmasını hedefleyen, sadece kamu kurum ve kuruluşlarına kurumsal sertifikaların oluşturulması ve sertifika yaşam çevriminin yönetilmesini sağlayacak bu yapının gözden geçirilmesi ve uygunluğunun izlenmesi görev ve sorumluluğu ise Telekomünikasyon Kurumu’na aittir. Elektronik İmza Türk Hukuk Düzenine Neler Getirdi?
Güvenli elektronik imza elle atılan imzaya eşdeğer olup elektronik imza ile oluşturulmuş veriler senet hükmündedir.Ancak kanunların resmi şekle veya özel bir merasime tabi tuttuğu hukuki işlemler ile teminat sözleşmelerinin güvenli elektronik imza ile gerçekleştirilememektedir. Diğer bir deyişle, kanunların merasimi ya da üçüncü tarafların şahitliğini gerek gördüğü emlak alım satımı, veraset ve intikal, evlenme gibi işlemlerde elektronik imza kullanılamamaktadır. Ayrıca güvenli elektronik imza elle atılan imza ile aynı ispat gücünü haiz olacaktır. Usulüne göre güvenli elektronik imza ile oluşturulan elektronik veriler senet hükmünde sayılacak, bu veriler aksi ispat edilinceye kadar kesin delil olarak kabul edilecektir. Elektronik imza ile ilgili sahtekarlık ve izinsiz kullanım durumları hakkında olaylar yaşanması durumunda ne gibi yaptırımlar uygulanacaktır?
Nitelikli elektronik sertifika pazarının oluşmaya başlamasıyla bazı kişilerin yasadışı elektronik sertifika hizmet sağlayıcılığına soyunacağı tahmin edilmektedir.Özellikle pazarın gelişim sürecinde sahte elektronik sertifika oluşturma yoluna başvurabilecek kişilerin ortaya çıkabileceği öngörülmektedir. Ayrıca bir takım kimseler geçerli olarak oluşturulan elektronik sertifikaları taklit veya tahrif etmeye teşebbüs edebileceklerdir. Bu itibarla, tamamen veya kısmen sahte elektronik sertifikaları oluşturan ve elektronik sertifikaları taklit veya tahrif eden ve bu sertifikaları bilerek kullananların bu işlere kalkışırken iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasını ve bir milyar liradan aşağı olmamak üzere ağır para cezasını göze almalarını tavsiye ederiz. Elektronik imza almak istiyorum, ne yapmalıyım ? Öncelikle bir elektronik sertifika sahibi olmanız gerekir. Eğer kamu kurumunda çalışıyorsanız ve imzanızı kurum içi ve kamu kurumları arasında işlemlerde kullanacaksanız, sertifikanızı Başbakanlık Genelgesi gereği TÜBİTAK UEKAE’den temin etmelisiniz. Bunun için çalıştığınız kurumun TÜBİTAK UEKAE’ye kurumsal başvuru yapması gerekir. Eğer kamu kurumu çalışanı değilseniz ya da kamu çalışanı olduğunuz halde vatandaş olarak kurum dışındaki işlemlerinizde elektronik imzayı kullanmak istiyorsanız, bu işi yapmaya yetkili özel şirketlerden, yani elektronik sertifika hizmet sağlayıcılardan, sertifikanızı ücret karşılığında almanız gerekiyor. Telekomünikasyon Kurumu nitelikli elektronik sertifika vermeye yetkili olan kuruluşları internet sayfasında duyurmaktadır. Burada önemli olan husus, Telekominikasyon Kurumu sayfasında duyurulan hizmet sağlayıcılar dışındaki kuruluşlardan elektronik sertifika temin edilmemesidir. Elektronik sertifika hizmet sağlayıcısı olmak istiyorum, ne yapmalıyım? Elektronik İmza Kanununa göre; sertifika hizmet sağlayıcısı güvenli ürün ve sistemleri kullanmak, hizmeti güvenilir bir biçimde yürütmek ve sertifikaların taklit ve tahrif edilmesini önlemekle ilgili her türlü tedbiri almakla ilgili şartları sağladığını ayrıntılı bir biçimde gösterir ve Telekomünikasyon Kurumuna bildirimde bulunur. Bu bildirimde Kurumumuza sunulması gereken bilgi ve belgeler yönetmelikle belirlenmiştir. Telekomünikasyon Kurumu yapılan bildirimi incelemeye alır. Bildirim şartlarını eksiksiz olarak yerine getiren elektronik sertifika hizmet sağlayıcısı, bildirim yaptığı tarihten 2 ay sonra faaliyete geçebilir. Elektronik sertifika hizmet sağlayıcılığı yapmak için gerekli olan altyapı, yüksek güvenlik gereklilikleri nedeniyle oldukça pahalıdır, yurtdışındaki rakamlara göre maliyet 3-8 Milyon Euro arasındadır. Kök Sertifika nedir? Elektronik sertifika hizmet sağlayıcısının sayısal imzasına kök sertifika denir. İçindeki açık anahtar sertifika hizmet sağlayıcısının imzasını doğrulamak, özel anahtar ise verilecek sertifikaları imzalamak için kullanılır. Kök sertifika açık anahtarın sertifika hizmet sağlayıcısının olduğunu onaylar. Kök sertifika elde edilerek, kullanıcı sertifika hizmet sağlayıcısına olan güvenini temin eder.
Elektronik sertifikaların kullanım süresi Her elektronik sertifikanın açık olarak belirtilen bir kullanıma başlama ve bitiş zamanı vardır. Çoğu uygulamalar, elektronik sertifikalarla işlem yapmadan önce sertifikanın geçerlilik süresini kontrol ederler. Genelde bu süre bir yıldır.
Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcısı nedir? Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcısı, elektronik sertifika, zaman damgası ve elektronik imzalarla ilgili hizmetleri sağlayan kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek veya özel hukuk tüzel kişilerdir. Elektronik sertifika hizmet sağlayıcısı yapacağı bildirimde;
i. Güvenli ürün ve sistemleri kullanmak,
ii. Hizmeti güvenilir bir biçimde yürütmek,
iii. Sertifikaların taklit ve tahrif edilmesini önlemekle ilgili her türlü tedbiri almak, ile ilgili şartları sağladığını ayrıntılı bir biçimde gösterir. Her sertifika hizmet sağlayıcısı, başvuruları doğrulamak için gereken metotları anlatan Sertifika Uygulama Esasları (SUE) ve Sertifika İlkeleri (Sİ) adlı belgeleri sağlamalıdır.
Nitelikli Elektronik Sertifikalarda ne tür bilgiler yer alır? i. Sertifika seri numarası
ii. Sertifika sahibinin ismi
iii. Sertifika sahibinin özel anahtarına karşı gelen açık anahtar
iv. Sertifikayı veren kurumun adı
v. Sertifika sürümü
vi. Kullanılan kriptografik algoritmalar
vii. Geçerlilik süresi
viii. Sertifikanın sayısal imzası
ESHS’nin geçerliliğini nasıl öğrenebilirim? SHS’lere ve faaliyet durumlarına ilişkin bilgiler Telekomünikasyon Kurumu http://www.tk.gov.tr/ web sitesinde yayımlanmaktadır. Vatandaşlar bu adresten ayrıntılı bilgi edinebilirler.
Kaynaklar | 
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder